De Nijmeegse Stadskrant

De entree van Museum het Valkhof wordt op zondagmiddag bevolkt door gezinnen en buitenlandse studenten. De trap naar het café is voor de gelegenheid opgeleukt met nepgouden prullen, een verwijzing naar de schatten die binnen in de Nijmeegse kunstkathedraal zijn opgetast.

Na even in verwarring te zijn gebracht door een uitstalling van T-shirts van de Batavierenrace, een hardloopevenement voor studenten, wordt snel duidelijk waar het om gaat. Centraal in de expositie staat de geschiedenis van de Bataven en het beeld dat zich van deze volksstam heeft ontwikkeld gedurende de afgelopen tweeduizend jaar. Nijmegen met zijn Romeinse en Bataafse wortels is als geografisch knooppunt van de twee volkeren een ideale plaats voor een dergelijke expositie. Opmerkelijk is dat de tastbare sporen van de Bataven na de vierde eeuw in het stof van de geschiedenis compleet zijn vervaagd. Schoolkinderen leerden dit feit vroeger dan ook netjes uit hun hoofd.

Onder de titel ‘De Bataven. Verhalen van een verdwenen volk’ heeft het museum van Nijmegen tot Rome zeer uiteenlopende stukken bij elkaar gebracht: van Romeinse gedenkstenen en bodemvondsten tot moderne strips; van geluidsfragmenten van Hans Teeuwen en Kinderen voor Kinderen tot duistere zestiende-eeuwse olieverfschilderijen met heidense taferelen. Een dergelijke verzameling is nooit eerder bijeengebracht.

Romeinse ruiterhelm met gezichtsmasker, ijzer en verzilverd brons, uit de Waal bij Nijmegen. Eerste eeuw na Chr., collectie Museum Het Valkhof.

‘Wahrheit und Dichtung’ rondom de Bataven worden in de expositie systematisch op een rijtje gezet. Banieren in Romeinse stijl leggen in grote lijnen uit wie de Bataven waren, hoe hun dagelijks leven eruitzag en hoe vanaf de zestiende eeuw hun rol in de geschiedenis inspiratiebron was in kunst, literatuur en politiek.

Het volk in de Lage Landen werd tijdens de Tachtigjarige Oorlog een beeld voorgehouden van de kleine stam die zich van 69 tot 70 na Christus tegen de Romeinse overheersing hevig verzette. Men zag de Bataven als een vrijheidsminnend en dapper volkje. Dit beeld van de Bataven veranderde door de eeuwen heen. In de negentiende eeuw gaan in de beeldvorming vrijheidszin en gebrek aan uiterlijke beschaving nog hand in hand, in de twintigste eeuw gaan de primitieve trekken en “de passie voor vechten, bier en dobbelen” overheersen, aldus een van de banieren. Maar dat niet alleen! Annie M.G. Schmidt liet nog in de jaren zestig een Bataaf in de moderne tijd opduiken die het saaie burgerlijke leventje doorbreekt en leiding geeft aan een ‘Impulsieve Beweging’. Deze werpt het juk van de beschaving af. Heerlijk toch? Wie dit alles met eigen ogen wil zien, kan tot en met 9 januari terecht in Museum het Valkhof. Een aanrader!