De gemeenteraadsverkiezingen van 7 maart leverde deze keer een ongekende lawine van politiek reclamegeweld op. Opvallend was daarbij de campagne van het CDA. Die huurde hiervoor een heus reclamebureau in. Met een kostbare paginagrote advertentie in het reclamedrukwerk de Zondagkrant beet het CDA begin januari het spits af. Met uitgekiende advertenties die geen enkele lezer konden ontgaan presenteerde het CDA zich vervolgens in bijna elk lokaal medium.

Opvallend was ook de sponsoring van de traditiegetrouwe CDA-pepermuntjes. Bedrijven mochten hiervoor hun logo plaatsen op de doosjes. Zo prijkten daarop onder meer naast de verkeersschool van de CDA-voorzitter en twee uitzendbureaus ook een sloopbedrijf uit Winssen, waarvan het de vraag is waarom dit bedrijf van buiten de stad het CDA in Nijmegen sponsort. Het reclamegeweld van het CDA gaf scheve ogen bij de andere politieke partijen. Want waar haalde het CDA toch die duizenden euro’s vandaan voor zo’n op Amerikaanse leest geschoeide campagne? Begin februari richtte de SP zich daarom per brief tot alle aan de raadsverkiezingen deelnemende politieke partijen met een oproep om giften van 1.000 euro of meer openbaar te maken. Daar valt zeker veel voor te zeggen.

Sinds 1999 bestaat er immers een wettelijke regeling dat de landelijke politieke partijen helderheid moeten verschaffen over de hoogte en herkomst van hun financiën. Voor de lokale afdelingen en plaatselijke politieke partijen is op dit punt echter niets geregeld via de Kieswet. De landelijke partijen hebben ook volstrekt geen zicht op de financiën van de als vereniging georganiseerde lokale afdelingen.

Nederland loopt hierin hopeloos achter ten opzichte van omringende landen, aldus Ruud Koole, hoogleraar politicologie in Leiden en voormalig voorzitter van de PvdA. Volgens Koole komt dat omdat er zich in Nederland hierover geen schandalen hebben voorgedaan. Maar ja, zolang lokale partijen in de boekhouding van hun verenigingsstructuur van alles kunnen wegmoffelen en zo grote giften geheim kunnen houden, zijn onoorbare praktijken moeilijk aan te tonen. Bijvoorbeeld dat vanuit de vastgoed- en bouwsector via personen grote bedragen worden gestort in de partijkas van gemeentepartijen die de dienst uitmaken. Bedrijven willen zo bewerkstelligen dat zij niet worden vergeten als er opdrachten zijn te vergeven.

Slechts GroenLinks en de PvdA reageerden positief op de SP-oproep. Beide partijen meldden geen giften uit het bedrijfsleven te aanvaarden. De PvdA liet echter weten dat leden net zoveel mogen geven als ze zelf willen en geeft hierover om redenen van privacy geen openbaarheid. Op persoonlijke titel kunnen ondernemers dus onbeperkt storten in de PvdA-partijkas. Het CDA hield de boot af. In de NRC van 18 februari weersprak voorzitter Wesseldijk alleen de suggestie dat er enorme donaties binnenkwamen via het netwerk van ondernemers rond voetbalclub NEC, waar lijsttrekker Rob Bloem commercieel manager was. „Dat verhaal van 30.000 euro is onzin. We hebben ongeveer 15.000 euro binnengehaald.” Dit niet geringe bedrag aan donaties is meer dan het dubbele van wat de SP-afdeling in vier jaar bij elkaar had gespaard.

Om te berekenen wat elke uitgebrachte stem een partij kostte, was de Nijmeegse Stadskrant benieuwd hoeveel elke partij uitgaf aan haar campagne, en het verschil daarvan ten opzichte van de vorige gemeenteraadsverkiezingen. Alleen GroenLinks, SP en op de valreep voor het ter perse gaan van dit nummer ook Nijmegen Nu gaven hierop in alle openheid antwoord. GroenLinks had deze keer ongeveer hetzelfde als vier jaar geleden te besteden, wat neerkomt op 1,90 euro per uitgebrachte stem. De SP kon dankzij een verhoogd mediabudget van de landelijke partij beschikken over 5000 euro meer, en besteedde per uitgebrachte stem zo’n 1,30 euro. Voor een onafhankelijke, lokale kleine partij als Nijmegen Nu lagen de kosten aanzienlijk hoger en kwamen die neer op 4,65 euro per uitgebrachte stem. •