Bottendaal is trots op zijn speeltuin. Het Kraaienest is het kloppend hart van de wijk voor kinderen en geldt al generaties lang als dé ontmoetingsplek waar de jongste jeugd veilig en onder toezicht kan spelen. Momenteel is het bestuur van de speeltuin druk bezig met de voorbereidingen voor een groot jubileumfeest.

Op zondag 31 augustus viert de speeltuin zowel zijn 40- als 25-jarig jubileum. Het is dan precies veertig jaar geleden dat het terrein van de speeltuin is gekraakt en vijfentwintig jaar geleden dat het bestuur van de vereniging Stephanustuin is opgericht. Vandaar een dubbel jubileum. Aangezien in Bottendaal, zeker in de zomerperiode, veel activiteiten zijn, is er gezocht naar een geschikte datum, vertelt Ron Josten, de huidige voorzitter van de vereniging Stephanustuin. ”Dat is met alle feesten en festivals hier in de wijk nog een behoorlijke zoektocht geweest. Inmiddels staan de datum en het tijdstip vast, zondag 31 augustus, van 13:00 tot 19:00 uur.”

Hoe het jubileumfeest uiteindelijk vorm krijgt, is nog niet geheel duidelijk. De voorbereidingen en het uitwerken van ideeën zijn wel al in volle gang. Josten: „Uiteraard staat de gehele dag in het teken van kinderen. We bruisen van de ideeën en er zijn gelukkig veel mensen die met ons meedenken.”

Een van de ideeën die de organisatie wil realiseren, is een groot luchtkussen in de vorm van een piratenboot. Een ander idee is een kunstwerk in de speeltuin te laten maken door kinderen en kunstenaars. Bij de opening van de jubileumdag krijgt het kunstwerk een ceremoniële onthulling.

Centraal onderdeel van de festiviteiten is een zeskamp waarin teams van ouders en kinderen het op verschillende onderdelen tegen elkaar opnemen. Daarna volgt een prijsuitreiking. Voor de allerkleinsten is er een luchtkussen en een tekenwedstrijd. En na alle activiteiten is het ‘gewoon’ feest met muziek en dans, laat Josten weten. „DJ Wil draait plaatjes en we kijken of livemuziek mogelijk is. Bovendien zijn we druk bezig met een mogelijk lied voor die dag. Verder zijn er plannen voor een herinneringsboekwerk, een soort kroniek van de speeltuin met daarin een spel voor kinderen. Of iets van een stripverhaal met tekeningen van illustratoren die afkomstig zijn uit de wijk.”

Om het jubileumfeest te kunnen bekostigen zoekt de organisatie naar sponsoren. Josten: „De financiële middelen van de speeltuin zelf zijn beperkt. We krijgen weliswaar subsidie van de gemeente, maar dat is voor onderhoud en vervanging van speeltoestellen. Vandaar dat we een beroep doen op ondernemers en de middenstand uit de wijk.”

Het Kraaienest is in de loop der jaren uitgegroeid tot een belangrijke, actieve speeltuin waar drie beheerders werkzaam zijn. Een van de huidige beheerders is Henk Beenen. „In september 2002 vroeg een van de toenmalige beheerders mij of ik interesse had om hier te komen werken. Ik kom uit het jongerenwerk en heb dus wel de nodige affiniteit met jeugd. Inmiddels werk ik hier alweer bijna zes jaar via de Stichting Wijkwerk, voor 32 uur in de week.”

De speeltuin is, tenzij het vreselijk slecht weer is, iedere dag geopend. Beenen: „Omdat we nu met drie beheerders zijn, kunnen we garanderen dat we altijd open zijn.”

Daarnaast zijn er in het Kraaienest jaarlijks drukbezochte activiteiten zoals het bouwkamp, het schoolfeest en Koninginnedag. In de laatste week van de schoolvakantie organiseren wijkbewoners het bouwkamp dat elke keer weer een succes is. Beenen: „Hiervoor moeten de kinderen zich ruim van tevoren inschrijven, want de animo is enorm. Vorig jaar liepen hier tegen de tweehonderd kinderen rond.”

Tijdens het bouwkamp maken de kinderen hutten van verzameld hout en pallets. Verder zijn er allerhande spelletjes en optredens. Beenen: „Het bouwkamp kent altijd een thema, zoals ‘de Middeleeuwen’ of ‘Wild West’. Bij de Wild West-editie, die in het teken stond van cowboys en indianen, stonden hier grote tipi’s en konden de kinderen onder meer boogschieten.”

Op Koninginnedag zijn er in het Kraaienest ook allerlei activiteiten en is er een open podium. En het drukbezochte schoolfeest vormt de afsluiting van het schooljaar met ouders en kinderen.

Het terrein van de speeltuin kent een bewogen geschiedenis. Op hetzelfde terrein stond ten tijde van de Tweede Wereldoorlog een kapokfabriek. Bij een bombardement kreeg deze fabriek een voltreffer en kwamen tientallen mensen, die juist dekking zochten in het gebouw, om het leven.

Bottendaal was vroeger een industriële wijk met veel bedrijven en fabrieken zoals de Thiemedrukkerij, de Dobbelman en de ASW-schroevenfabriek. Toen de wijk eind jaren zestig in verval raakte, leidde dit tot opstand en acties van buurtbewoners. Deze ontstonden uit onvrede met de verloedering van de wijk, de hoge (kamer)huurprijzen van veelal particulieren en het ontbreken van speelgelegenheden. De buurtbewoners wilden de wijk weer sociaal, leefbaar en kindvriendelijk maken.

In 1968 kraakten wijkbewoners het toen nog braakliggende terrein aan de St.Stephanusstraat. Verenigd in een wijkraad zetten zij zich in voor de leefbaarheid van de wijk en speelgelegenheid voor de buurtkinderen. Bij deze kraakactie verklaarden zij het ‘geannexeerde’ terrein als speelveld en openden dit symbolisch door er een bal op te trappen. Vervolgens zetten zij in allerijl enkele speeltoestelletjes neer en daarmee was het officieuze begin van speeltuin ’het Kraaienest’ een feit.

De toenmalige eigenaar van het terrein, de Dobbelmanzeepfabriek, gaf daarop het stuk grond in bruikleen aan de wijk. De gemeente plaatste eveneens een aantal speeltoestellen en stelde iemand uit de wijk als beheerder aan. De speeltuin bleek, mede door de enthousiaste inbreng van vrijwilligers uit de wijk, een groot succes. Maar na een aantal jaren raakte hij in verval. De beheerder stapte op waardoor er geen toezicht meer was. Niemand voelde zich echt verantwoordelijk meer, met vernielingen tot gevolg. Ondertussen bleef de behoefte aan een fatsoenlijke speelgelegenheid in de wijk onverminderd groot.

In 1978 sloegen de wijkbewoners de handen weer ineen. Na overleg met de gemeente en de Dobbelman, die het terrein voor een symbolisch bedrag schonk aan de wijkbewoners, kwam de speeltuin onder beheer van de Stichting Speeltuinen Nijmegen (SSN) te staan, met inspraak van de buurt. Ondanks afspraken en financiële steun van de SSN was er sprake van gebrekkig beheer en onderhoud. Een bezuiniging van de gemeente leidde in 1982 zelfs tot sluiting.

Kort daarna eisten wijkbewoners de speeltuin weer op en hielpen vrijwilligers deze open te houden. In 1983 richtten zij de vereniging Stephanustuin op en kreeg het Kraaienest officieel zijn status als speeltuin. Het verenigingsbestuur droeg vanaf dat moment de zorg voor het beheer en onderhoud. De speeltuin onderging een verdere opknapbeurt met subsidies van onder meer Jantje Beton en de gemeente Nijmegen. Daarnaast stelde de gemeente een vaste beheerder aan.

Bij wijze van project volgde in 1984, onder leiding van Jo Kersten, door leerling-metselaars de bouw van het huidige beheerdershuisje. Hiervoor legde de toenmalige wethouder Annie Brouwer, later burgemeester in Zutphen, Amersfoort en Utrecht, de eerste steen. Tot op de dag van vandaag is het verenigingsbestuur verantwoordelijk voor het goed functioneren van de speeltuin.

Het Kraaienest heeft al jaren een grote aantrekkingskracht op kinderen uit de wijk, maar ook van daarbuiten. Josten: „ De speeltuin is altijd druk bezocht. Het biedt een ontmoetingsplek, niet alleen voor kinderen maar ook voor ouders. We ervaren een grote betrokkenheid van de mensen uit de wijk. Zo bestaat ons bestuur louter uit ouders van kinderen uit de wijk en kunnen we vaak een beroep doen op vrijwilligers. Daarbij wil ik zeker de naam van onze ‘supervrijwilliger’, Henk Langen, noemen. Hij is vrijwel dagelijks aanwezig en voor ons van grote waarde. Hij staat ons bij met allerhande zaken en we kunnen altijd een beroep op hem doen. Vandaar dat we het onlangs vernieuwde zwembad naar hem hebben vernoemd.”

De gemeente ziet vanaf het prille begin het maatschappelijk en sociaal belang van de speeltuin in. Josten: „We onderhouden goede contacten met de huidige wethouder Hans van Hooft sr en hebben naast subsidies vanuit de gemeente altijd veel steun en waardering gekregen.”

Onlangs is uit landelijk onderzoek in het kader van de nationale actie ‘Ik wil buiten spelen’ gebleken dat de meeste steden niet voldoen aan de adviesnorm van speeltuinorganisaties en Jantje Beton. Die geeft 3 procent speelruimte aan. Ook Nijmegen scoort daarop beneden peil. Het ziet ernaar uit dat het Kraaienest zijn definitieve bestaansrecht in elk geval heeft verworven. Ondanks alle nieuwbouw rondom de speeltuin lijkt zijn voortbestaan dan ook niet ter discussie te staan. •

www.speeltuinkraaienest.nl