„Nijmegen Culturele Hoofdstad van Europa? Wat hebben wij hier nou voor ‘hoofdstedelijke’ toneelcultuur? Wij hebben in Nijmegen nog maar één professioneel gezelschap, Kwatta in het Badhuis. Maar dat is import. De acteurs kwamen naar Nijmegen omdat er een theater leegstond en ze hier een pot met geld konden krijgen, al voelen ze zich inmiddels wel verbonden met Nijmegen. Het amateurcircuit is vallen en opstaan. De ene periode zijn er heel veel voorstellingen, de andere periode niet. Ook bij de amateurs gaat het tegenwoordig vaak om groepen van buiten de stad. Neem nou het Steigertheaterfestival, het grootste jaarlijkse amateurtheaterfestival in Nijmegen. De organisatoren adverteren hiervoor met de slogan ‘De parels van het Nijmeegse theater’. Dit jaar deed er echter slechts één Nijmeegse theatergroep mee. Maar die groep, De Marieken, won gelukkig wel van de andere drie deelnemers. Ook met het studententoneelfestival Imtekato gaat het steeds minder. Vijf jaar geleden traden er tien groepen op, nu de helft.

Het is heel moeilijk te zeggen waaraan dit ligt. Soms denk ik dat mensen geen theater meer willen. Theater is niet hip. Theater is niet sexy. Uit onderzoeken blijkt dat ook het toneelpubliek de laatste jaren steeds hetzelfde blijft: hoogopgeleiden die van huis uit de liefhebberij voor theater meekregen. Misschien zijn er andere dingen voor toneel in de plaats gekomen. Comedy, cabaret en theatersport worden steeds populairder.

Maar laat ik mezelf gelijk ook weer tegenspreken. Het theater door jongeren bij Grote Broer laat zien dat theatermaken wel degelijk bij deze tijd hoort. Ik zag daar onlangs op het festival een serie leuke frisse voorstellingen. En aan jong publiek was geen gebrek. En wat mag je verwachten van de Vasim? In deze broedplaats komen de culturele onderdelen bij elkaar. Maar hebben we daar al genoeg resultaten van gezien om daarop te mogen rekenen?

Ik denk toch dat Nijmegen op toneelgebied niet genoeg te bieden heeft om zich als Culturele Hoofdstad te profileren. Er moeten projecten komen die het oog van mensen trekken. Zoals ooit met Romeo en Julia in het Openluchttheater De Goffert. Hiervoor moet je mensen van buitenaf inhuren.

Dit soort producties met uitsluitend Nijmeegse acteurs opzetten, is alsof je als tweededivisieclubje ineens in de Champions League wilt spelen. Haal daarom voor speciale gelegenheden bijzondere mensen naar je club, die je elftal wat omhoogtrekken. Ik wil wel eens met de Engelse regisseurs Peter Brook of Peter Sellars samenwerken. Nijmeegse spelers kunnen van de grote theatermakers leren en misschien in een aantal stukken meespelen. Verder kun je zo’n jaar dat Nijmegen Culturele Hoofdstad is de wijken ingaan om met mensen te werken die anders nooit in aanraking komen met toneel. Het wijktheater moet herleven.

Maar tegenwoordig ontbreekt het aan geld, zelfs voor kleinere projecten. In 1985 kreeg een groep 1000 gulden voor een productie. Samen met de contributie en recette kon je net een voorstelling maken. Destijds was iedereen jaloers op de unieke Nijmeegse subsidieregeling vanwege haar laagdrempeligheid. In 2006 krijgen groepen omgerekend nog steeds 1000 gulden. Het afhuren van het Steigertheater is echter twee keer zo duur geworden en regisseurs verdienen twee keer zoveel. Helaas slaagt de gemeente Nijmegen er niet in om met zichzelf in discussie te gaan en dat bedrag te verhogen. Wij hebben niet eens meer een afdeling Kunst en Cultuur bij de gemeente Nijmegen, alleen een wethouder voor cultuur. En Nijmegen wil Culturele Hoofdstad worden?”