Gelre wil Nijmegen veroveren

Het is misschien nog niet zo bekend, maar sinds deze maand kun je in een aantal Nijmeegse winkels niet alleen met euro’s, maar ook met Gelres betalen. Massaal geld inwisselen valt nog niet te adviseren, maar voordelen heeft deze nieuwe munteenheid zeker. In Arnhem wordt de Gelre inmiddels een aantal jaar met veel succes gebruikt.

Eén van de initiatiefnemers hiervan is Anthony Migchels. Hij weet meteen de meest brandende vraag al te beantwoorden: ja, met de Gelre kun je je eten betalen. Maar dan wel bij de groenteboer, niet bij de supermarkt. Want het idee van de Gelre is dat het een regionale munteenheid is. Gelders dus, en daarom zijn alleen bedrijven uit Gelderland welkom bij dit nieuwe muntsysteem, maar landelijke of internationale winkelketens niet.

Het zijn zeer uiteenlopende ondernemingen die de Gelre als betaalmiddel accepteren. Onder de deelnemende bedrijven bevinden zich onder meer fietsenmakers, taxibedrijven, slijters, drogisterijen en jawel, een supermarkt. In Arnhem weliswaar, maar daar loopt het project dan ook al wat langer. Opvallend is de grote hoeveelheid horecagelegenheden: restaurants en kroegen zijn volop vertegenwoordigd op de lijst. Overigens staan er wel degelijk namen van grote ketens op de lijst, zoals een Arnhemse vestiging van Primera en een vestiging van D1 Makelaars. „Franchisers”, verklaart Clarence Rose, die het Arnhemse initiatief nu in Nijmegen wil lanceren, „zijn in feite lokale ondernemers, dus die zijn welkom.”

De essentie van de Gelre zit in de rentevrije kredieten. Rose legt het uit: „Als een ondernemer rentevrij krediet krijgt, kan hij zijn prijzen tot wel veertig procent verlagen. Lokaal produceren wordt op deze manier flink goedkoper. De balans tussen inkomsten en uitgaven is op dit moment op regionaal niveau ernstig verstoord. Dat willen we op deze manier rechttrekken.”

Natuurlijk kan hiermee niet uitsluitend lokale economie worden gecreëerd, want sommige dingen moeten nu eenmaal van buiten de regio komen. Bedrijven kunnen hun Gelres daarom ook weer verkopen voor euro’s, maar dit kan alleen via een onlineveiling. Rose: „Bedrijven kunnen hun papieren Gelres naar de distributiepunten (een soort Gelrewisselkantoor) brengen, en daar storten op hun Gelre-rekening. Via een onlineveiling kunnen ze vervolgens een bulk Gelres verkopen aan de hoogste bieder. Zo kunnen wij als beheerders van de Gelre ook in de gaten houden wat precies de koers is van de Gelre.” Rose streeft naar een wisselkoers van 1 Gelre voor 95 eurocent en een omgangskoers van 1 op 1. „Dat betekent dat iemand die Gelres koopt, vijf procent extra krijgt en iemand die Gelres verkoopt, vijf procent kwijtraakt. Zo wordt het aantrekkelijk om Gelres te gebruiken, en daarmee dus om met lokale ondernemers zaken te doen, want dan krijg je automatisch vijf procent korting op alles.”

Particulieren kunnen Gelres alleen kopen bij de distributiepunten. Voor Nijmegen zijn dit De Broeikas in de Tweede Walstraat en café Allicht in de Hertogstraat. Wie een nieuwe Gelrerekening komt openen, krijgt bovendien veertig Gelre cadeau. (PB)

www.gelre.org

Heimwee naar vroeger

Niet iedereen verwelkomt de Gelre met open armen. Esther-Mirjam Sent ziet weinig perspectief in de regionale munt. „De Gelre is geen bedreiging voor de euro”, stelt de hoogleraar economie aan de Radboud Universiteit. „Bovendien zie ik eerder de beperkingen dan de voordelen.”

Stichting De Gelre doet een beroep op chauvinistische sentimenten en voorspelt regionale voordelen voor de middenstand. De economische theorie spreekt dit volgens Sent tegen. „Hoe regionaal kan een bedrijf nog zijn in deze tijd”, vraagt ze zich af, „en hoe Gelders zijn de producten die ze verkopen? Zij maken evengoed gebruik van goedkope grondstoffen buiten de regio.”

Alle nationale en regionale economieën zijn wereldwijd met elkaar vergroeid. „Deelnemende bedrijven snijden zichzelf in de vingers. Een regionale munt spoort ondernemers aan om zaken te doen binnen de regio, terwijl daarbuiten wellicht meer voordeel valt te behalen.” Vroeger was de wereld kleiner. Ons kende ons en handelaren verkochten hun waren in een beperkt gebied. Voor Sent is de Gelre een illustratie van de „heimwee-naar-vroeger beweging”.

„Het is in feite een soort protectionisme van de regio”, doceert Sent. „Het laatste wat je moet doen in tijden van crisis is beschermende maatregelen nemen. We hebben gezien waar dat in de jaren dertig toe leidde.” Na de beruchte beurskrach in 1929 ommuurden overheden de eigen economie, waardoor de wereldhandel instortte. „Als de taart klein is en je gaat harder vechten om de taartpunten, dan wordt de taart alleen maar kleiner.”

„Ik vind het al erg dat we ons verschuilen achter de Nederlandse dijken, maar wegduiken achter de grens van de provincie is nog veel erger. De wereld rondom ons is onweerlegbaar vertakt en ‘vernetwerkt’ geraakt. Een crisis in Amerika voelen we hier, maar ook een economische opleving in Duitsland is merkbaar in Nederland. We kunnen wel heimwee hebben naar vroeger, maar we kunnen niet meer terug. De Gelre is het ontkennen van de dynamiek in de wereld.”

Van 1989 tot 2004 werkte Sent in de Verenigde Staten. Daar experimenteerde ze met haar studenten: „Op ieder dollarbiljet staat ‘In God we trust’. Ik creëerde een veel mooier biljet met daarop de waarde van één dollar en ‘In Sent we trust’. Vervolgens mochten de studenten kiezen tussen het verfomfaaide dollarbiljet of mijn veel mooiere papiertje. Iedereen koos voor de vertrouwde dollar.”

Zo werkt het ook met het vertrouwen in de Europese munt. Een val van de euro is volgens Sent ondenkbaar. Een kleinschalig ruilmiddel zal volgens haar nooit hetzelfde vertrouwen genieten. „Regionale betaalmiddelen gaan de nationale munten nooit verdrijven. Verdere eenwording van de economie ligt meer voor de hand dan versnippering. De toekomst is niet de Gelre, de toekomst is de G20.” (RS)