Net ten zuiden van Dukenburg staan de Hatertse en Overasseltse Vennen op het punt om op te drogen. Om dit tegen te gaan, wordt 85 hectare aan bomen gekapt door Het Waterschap Rivierenland en de provincie Gelderland. Het veengebied moet zo zijn verloren pracht terugkrijgen en de opmars der ‘hondenuitlaatbossen’ stoppen.

Het ven en het bos vechten aan de rand van Nijmegen een strijd om het water uit. De slurpende (naald)bomen zuigen het water en masse op en zorgen voor uitdroging en uiteindelijk vernietiging van het ven. Reden voor instanties als Waterschap Rivierenland en de provincie Gelderland om het ven een handje te helpen: de bomen moeten tegen de vlakte. Volgens deze instanties zorgt het behoud van het ven daarbij voor een betere wandelervaring van het nu al populaire gebied. Zo komt bijvoorbeeld de heide beter tot zijn recht. Daarbij neemt volgens de voorstanders het aantal diersoorten toe. Voor de omwonenden is er door de vernatting risico op wateroverlast. De instanties hebben hier al rekening mee gehouden en een budget van ongeveer zes miljoen euro vrijgemaakt. Naast het kappen van bomen is er zo geld genoeg beschikbaar voor het eventueel uitkopen van boeren.

Maar waarom laat men de natuur de natuur niet en krijgen de vennen de voorkeur? In het Gebiedsplan Hatertsche en Overasseltsche Vennen uit februari 2010 staat opgenomen dat „de karakteristieke natuur van natte heide en vennen sterk in oppervlakte en kwaliteit is afgenomen”. Maar is deze pittoreske voorstelling wel zo karakteristiek? Hub Zwart, hoogleraar natuurfilosofie aan de Radboud Universiteit, bestrijdt dit in de Gelderlander van 2 juni 2010. Hij stelt dat de eerste geschreven bronnen over deze streek, uit de Romeinse tijd, juist spreken van indrukwekkende eikenwouden. Heide is een resultaat van ontbossing door mensen. Het gebiedsplan bevestigt dit beeld en kijkt alleen naar de ontwikkelingen van het gebied sinds de negentiende eeuw.

Bij de start van het project in maart 2010 was de gemeente Wijchen, die ongeveer de helft van het natuurgebied beheert, nog huiverig voor de bomenkap. Ze wil het liever uitsmeren over dertig jaar. De provincie gaat hier niet mee akkoord omdat ze dan de subsidie van de rijksoverheid misloopt. Deze is namelijk toegekend op voorwaarde dat de bomen in 2014 moeten zijn gekapt. De Gebiedscommissie voor het Vennengebied was eind maart voor het laatst bijeen. Ze bevestigt deze rücksichtslosheid en meldt: „De boskap wordt naar verwachting doorgeschoven naar 2012, waardoor er nauwelijks sprake is van een evaluatieperiode”. Het resultaat is een omvorming die snel moet gebeuren. Daardoor kan er tussentijds geen goed beeld ontstaan van de gevolgen van de bomenkap. Het gevolg van deze blitzkrieg tegen bomen is een verhoogde geluidsoverlast van de A73 voor omwonenden. Ook is het nog maar de vraag of het gebied aantrekkelijker wordt voor recreanten. De keus lijkt vooral te bestaan uit enerzijds een gecreëerde ‘natuur’ van een vennengebied met een biodiversiteit van heidebewoners, of een meer natuurlijk ontstaan, bebost gebied met de daarbij behorende dieren. De provincie Gelderland heeft gekozen voor het eerste ten koste van de bomen.

(TO)

 

---

---

Van de 3.000 hectare bos tussen Nijmegen en Mook ging vorig jaar 83 hectare aan bomen tegen de vlakte. Tegenover het zweefvliegveld van Malden en pal langs het oude spoorlijntje richting Kleef liggen nu slechts de resten van gekapte bomen, verspreid over een kale vlakte.

In het project, genaamd ‘Heiderijk’, werken tal van instanties samen. Het ministerie van Landbouw gaf samen met de provincies Gelderland en Limburg opdracht tot de omvorming van het bos. De gemeente Nijmegen voerde het project vervolgens uit samen met Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten en ProRail.

Volgens de initiatiefnemers moet Heumensoord en omgeving een gevarieerd natuurgebied zijn. De bomenkap zorgt voor open plekken in het bos, waardoor de zon zijn licht langer kan laten schijnen. De achterliggende gedachte is dat de biodiversiteit hierdoor toeneemt. Dus meer variatie in plantensoorten, bloemen en dieren.

Project Heiderijk hanteert een doelstelling van tien procent heide in het hele bosgebied. Heide is de natuurlijke leefomgeving van enkele zeldzame diersoorten, waaronder de zadelsprinkhaan en de gladde slang.

„Het project is opgezet ter ondersteuning van kwetsbare soorten door het ontwikkelen en herstellen van leefgebieden, open heideterreinen met geleidelijke overgangen naar opgaand bos”, verklaart projectleider Leon Ruesen. „Stukken heide in een bosrijk gebied zorgen voor verbindingszones en vergroten de afwisseling. Daardoor verbetert het leefgebied van een groot aantal planten en dieren”.

De bomen die nu zijn neergehaald behoorden tot de eerste slachtoffers. Inmiddels is de kap stopgezet. In oktober 2010 kondigde de gemeente aan dat in 2015 wordt bekeken of de kap voortzetting vindt.

De gemeente gaf aan de flora en fauna in het gebied de komende jaren op de voet te volgen. Op basis van de ontwikkelingen op de nieuwe heide nemen de betrokkenen vervolgens nieuwe beslissingen. Eerste metingen wijzen uit dat de biodiversiteit boven verwachting toeneemt.

Daar kan de actiegroep Red het Bos helemaal niets mee. „Wij zijn tegen de hele doelstelling van het project”, zegt Margriet Timmermans. „De bestaande natuur wordt omgevormd tot een soort park. Instanties spreken ook van cultuurlandschap. Wat heeft dat met natuur te maken?”

Timmermans vreest dat het idee is ontstaan om de betrokken organisaties draaiende te houden. „Het is vreemd dat beesten in bescherming genomen worden die hier van nature helemaal niet voorkomen. Op die manier probeer je natuur te creëren die hier niet thuishoort.”

De 83 hectare brengt samen met het bestaande heidegebied bij de Mookerschans en de Mookerheide het totaal op 200 hectare. Dat is al tweederde van het beoogde doel. Vooralsnog is het onduidelijk of ook die laatste honderd hectare aan bomen sneuvelt. •

(RS)

(RS)