De discussie over het wel of niet verbieden van kraken lijkt een beslissende fase in te gaan. Het wetsvoorstel van VVD, CDA en ChristenUnie ligt sinds de zomer bij de Raad van State voor advies. Zowel voor- als tegenstanders roeren zich in afwachting van dit advies veelvuldig. Het Amsterdamse VVD-raadslid Bas van ´t Woud publiceerde op basis van anonieme klachten het Zwartboek Kraken. Eind januari presenteerde de kraakbeweging het Witboek Kraken. Nadat de vier grote steden en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten zich al uitspraken tegen een mogelijk kraakverbod, deed de Nijmeegse gemeenteraad op initiatief van GroenLinks november vorig jaar hetzelfde. Wat heeft het kraken onze stad opgeleverd? Een aantal opvallende gelegaliseerde kraakpanden op een rij.

Zie ook:
witboekkraken.nl
krakengaatdoor.nl

De Grote Broek

Van Broeckhuysenstraat 4 / Tweede Walstraat 19-21

Het bekendste pand uit de Nijmeegse kraakgeschiedenis en formeel het langst gekraakte in onze stad. Wanneer het op 4 november 1984 wordt gekraakt, staat het pand net een maand leeg. Gedurende het eerste jaar na de kraak geven de krakers er de naam De Grote Karel aan, naar eigenaar Karel. Daarna verandert de naam in De Grote Broek als verwijzing naar de Van Broeckhuysenstraat en groeit het uit tot het boegbeeld van de Nijmeegse kraakbeweging.

Na het overlijden van eigenaar Karel in 2002 verkopen zijn erfgenamen De Grote Broek aan de gemeente Nijmegen in de wetenschap dat deze De Grote Broek wil legaliseren. Uit het overleg tussen gemeente en krakers volgt een overeenkomst waarbij de gemeente het pand renoveert en het daarna doorverkoopt aan woningbouwstichting Standvast Wonen, die het op haar beurt verhuurt aan Woon- en Werkvereniging De Grote Broek, de vereniging van de krakers.

Oorspronkelijk diende het pand als drukkerij voor de Provinciale Geldersche en Nijmeegsche Courant en later onder meer als meubelwinkel. Momenteel leggen de krakers en de aannemer de laatste hand aan de verbouwing van het pand die volgens planning op 1 april wordt afgerond. De heropening van De Grote Broek volgt naar verwachting in mei.

www.grotebroek.nl

De Paraplufabriek

Van Oldenbarneveltstraat 63a

De kraak van deze leegstaande paraplufabriek vindt plaats op 25 juli 1982, een jaar na de Piersonaffaire. Vrij snel daarna zetten de toenmalige bewoners zich in voor de legalisatie ervan, en met succes. Twee jaar later worden de krakers huurder en in 1995 zelfs eigenaar. De spoedige legale status van de Plu droeg bij aan de stabiliteit en diversiteit van het pand. Ondanks de staat van .permanente wederopbouw. waarin het pand verkeert, maken talloze kunstenaars en kleine bedrijfjes gebruik van de ruimte, zoals een delicatessenwinkel, tattoostudio, tassenatelier, kapsalon en een motorwerkplaats. In de gemeenschappelijke huiskamer de Plupub vinden zonder vaste regelmaat dansfeesten en concerten plaats.

www.plu.nl

Pontanus

Pontanusstraat 18-22

Op zaterdag 9 april 1980 wordt Pontanusstraat 20-22 gekraakt. Voordat het leeg kwam te staan, diende het gebouw als paraplufabriek en later als meubelwinkel. Na de kraak ontwikkelt de Pontanus, zoals de krakers het pand aanduiden, zich snel tot een actiebolwerk waar zich onder meer Radio Rataplan nestelt. In 1986 wordt het pand gelegaliseerd en verkocht aan Woningbouwvereniging Gelderland, die het weer verhuurt aan de krakers. Bij de legalisatie wordt ook nummer 18 aangekocht en aan de Pontanus toegevoegd. Vandaag de dag is de Pontanus in rustiger vaarwater terechtgekomen en biedt het onderdak aan een drietal woongroepen, een architectenbureau, drukkerij Iken, de vrouwenrechtswinkel en een massagepraktijk.

www.pontanus.nl

NuNN

In de Betouwstraat 19

Onder druk van de kraak in 1996 van een leegstaande bioscoop in het Aloysiusgebouw aan de Hindestraat krijgt hetzelfde jaar de stichting Zelfbeheeractiviteiten Dak- en Thuislozen (ZDT) door de gemeente het pand in de In de Betouwstraat toegewezen voor nachtopvang onder eigen beheer. Naast de 23 bedden voor de Nachtopvang uit Nood Nijmegen (NuNN), zijn er vanuit het pand begeleidwonenprojecten voor voormalig dak- en thuislozen, uitkeringsbeheer, sport- en andere activiteiten voor de bewoners en de gebruikers.

www.nunn.nl

De Begijnen

Begijnenstraat 34-36

Na de kraak in 1986 groeit dit verkrotte pand uit tot een schoolvoorbeeld van zelfwerkzaamheid in Nijmegen. Dankzij jarenlang hard werken door bewoners en gebruikers kan het pand én behouden én betaalbaar blijven. In 1992 wordt het uiteindelijk aangekocht. Naast een woongroep van zes mensen herbergt de Begijnen de ideële kringloopwinkel Basta, het archief van het Anti-Militaristies Buro, stichting Eigengereid, de boekhouders van Raamwerk en een aantal freelancejournalisten.

www.eigengereid.nl
www.antimilitarisme.org
www.raamwerk.org

Transrhenumhuisjes

Daalseweg 2 t/m 46

Wellicht het oudste kraakpand in Nijmegen. Hoewel, pand? De Transrhenumhuisjes omvatten een rij van meer dan twintig woninkjes aan het begin van de Daalseweg. De woningen dateren van eind negentiende eeuw. In 1977 koopt projectontwikkelaar Transrhenum de in een slechte staat verkerende woningen met het oogmerk om ze zo snel mogelijk te slopen voor winkels en luxe appartementen. Daarop volgt een felle strijd. Een voor een worden de vrijgekomen woningen dichtgespijkerd, gekraakt, ontruimd, herkraakt, enzovoort. In 1982 gaat Transrhenum failliet en het jaar daarop koopt de gemeente de woningen. In overleg met de buurt renoveert zij in 1989 de woningen en vandaag de dag verhuurt Standvast Wonen ze. De begane grond van nummer 30 biedt onderdak aan milieucentrum De Broeikas, dat binnenkort verhuist naar De Grote Broek.

www.debroeikasnijmegen.nl

Vrouwenschool

Dominicanenstraat 6

De Vrouwenschool komt voort uit de feministische beweging in Nijmegen. In de nadagen van de tweede feministische golf nemen vrouwen september 1979 bezit van een voormalig schoolgebouw aan de Gerard Noodtstraat. Gedurende de eerste jaren biedt dit woon-werkpand onderdak aan diverse vrouwengroepen. Dit varieert van een vrouwenfietsenwerkplaats tot aan de Vrouwenzeefdruksterij Goed Giftig. In 1991 besluit de gemeente, eigenaar van de voormalige school, dat de Vrouwenschool moet vertrekken om plaats te maken voor nieuwbouw. Na veel gesteggel krijgt Stichting Vrouwenschool het voormalige dominicanessenklooster aan de Dominicanenstraat toegewezen. Na een paar jaar huren wordt in 1997 deze nieuwe locatie van de Vrouwenschool gekocht door de bewoonsters en gebruiksters. Tegenwoordig biedt de Vrouwenschool onderdak aan negentien woonruimtes en tien werkruimtes, voor onder meer een accordeonatelier, acrobatiekworkshops en grafische vormgeving. De vloerbalken van de oude school aan de Gerard Noodtstraat zijn na de sloop gebruikt om een betonnen brug in El Salvador te stutten.

www.vrouwenschool.nl

De Dobbelmann

Dobbelmannweg 1

Een van de grotere gelegaliseerde panden in Nijmegen. Het voormalige klooster wordt in 1976 gekraakt en uiteindelijk pas in 1990 gelegaliseerd. De enorme kloostertuin moet hierbij worden prijsgegeven aan een projectontwikkelaar die daar vervolgens luxe appartementen op bouwt. De Dobbelmann is het enige grote voormalige kraakpand in Nijmegen zonder werkruimtes. Woonruimte is er des te meer. Het gebouw, dat op de gemeentelijke monumentenlijst staat, omvat 35 wooneenheden voor acht woongroepen.

De Refter

Rijksstraatweg 37, Ubbergen

Van villa tot nonnenklooster, van ski- en alpinecentrum tot woon-werkpand, dat is in het kort de geschiedenis van De Refter. Het ski- en alpinecentrum komt uiteindelijk nooit van de grond waarna het complex in de jaren zeventig langzaam verloedert. Een aantal ruimtes wordt verhuurd aan studenten en een aantal andere ruimtes wordt gekraakt. Jarenlang getouwtrek tussen bewoners, projectontwikkelaar en de schuldeisende bank, krijgt als slotresultaat dat Stichting De Refter, als eigen woningbouwvereniging van de bewoners, het complex op 13 september 1983 aankoopt. Na een ingrijpende verbouwing omvat De Refter vandaag de dag 70 wooneenheden, verdeeld over diverse woongroepen, zelfstandige woonruimtes en wooneenheden voor ouderen. Daarnaast zijn er diverse werk- en bedrijfsruimtes. Het meest in het oog springend is groepsaccommodatie de Elegast. Bijzonder aan De Refter is dat alle bewoners zes uur per week in het pand werken. Dit loopt uiteen van onderhoud tot het beheren van het naastgelegen bos. Dankzij deze onbetaalde inzet kunnen de huren zo laag mogelijk blijven.

www.derefter.nl

De Koopvaart

Koopvaardijweg 3

Juni 1982 ontfermen vier krakers zich over het aan zijn lot overgelaten fabrieksgebouw met personeelswoning van een voormalige lederwarenfabriek op de hoek van de Koopvaardijweg met de Cargadoorweg. Meteen gaan ze aan de slag om het vervallen pand te verbouwen tot een woon-werkpand. Hoewel het gebouw zich bevindt op een industrieterrein en daardoor eigenlijk geen woonfunctie mag hebben, besluit de gemeenteraad het op 1 april 1986 te legaliseren en verstrekt ze zelfs een verbouwingskrediet aan de beheersvereniging waarin het is ondergebracht. Naast een woongroep voor zes personen, is er een werkgedeelte dat onderdak biedt aan timmerwerkplaats Stel en Neggers, V.O.F. Bosjuweel die authentieke tenten zoals tipi.s maakt en verhuurt, Tools4Tones, stichting Gast, en twee budgetoefenruimtes van stichting PAN. Binnen enkele jaren gaat het geredde gebouw alsnog tegen de vlakte om te wijken voor de tweede Stadsbrug.

www.bosjuweel.nl
www.tools4tones.nl
www.stichtinggast.nl

KB-school

Koolemans Beynenstraat 16

Meer dan een kwart eeuw geleden, in 1982, besluiten krakers de leegstaande rooms-katholieke meisjesschool te betrekken. Hoewel op de statige voorgevel de naam .St. Josephsschool. prijkt, noemen ze het de KB-school, naar de eerste letters van de straat. Na de legalisatie in 1991 verbouwt de gemeente het kraakpand een jaar later tot woonruimte voor twaalf wooneenheden in drie woongroepen. Het beheer wordt overgedragen aan de Woningbouwvereniging Gelderland, die het uiteindelijk in 1997 aankoopt.

Van den Havestraat 6

Een aparte naam geven de krakers niet aan dit pand dat ze in 1983 kraken. In de jaren vijftig is het gebouwd op de plaats van het oorspronkelijke pand dat op het eind van de oorlog door een brand werd verwoest. Na het vertrek van een jaloezieënfabriek dient het leegstaande gebouw ten tijde van de kraak slechts af en toe als opslag voor een verhuisbedrijf. Twee jaar later kopen de krakers het van de eigenaar. De kosten voor het renoveren blijken echter zo hoog, dat de krakers het in 1988 doorverkopen aan Woningbouwvereniging Gelderland om het daar vervolgens weer van te huren.

Naast woonruimte voor een woongroep van vijf personen, zijn er werkruimtes in het pand voor twee ateliers, de metaalwerkplaats Staal in Stijl, een audiovisueel productiebedrijf, en sinds kort het boekingskantoor voor alternatieve popmuziek Paperclip Agency.

www.paperclip-agency.com
www.arp-nijmegen.nl
www.staalinstijl.nl