|
--==Geïntegreerde samenwerking groot succes==--
„Verhuren alleen is niet voldoende, het gaat om mensen”
Achterstandsproblematiek in de vorm van armoede, verloedering en criminaliteit, en maatschappelijke ontwikkelingen als individualisering en veranderende bevolkingssamenstelling. De kenmerken van de huidige problematiek in vooroorlogse wijken. Zo ook in het Nijmeegse Willemskwartier. Een belangrijke rol is daarom weggelegd voor de sociale kant van stedelijke vernieuwingsprocessen. Betrokken partijen proberen hier via intensieve samenwerking in de wijk vorm aan te geven.
door Albert Santing
„Wil je de sociale problemen de wijk uit hebben, dan moet je bij de bewoners beginnen”. Resie Meilink, opbouwwerker voor ondersteuning van bewonersinitiatieven op het gebied van leefbaarheid, in het Willemskwartier, stelt het belang en de betrokkenheid van bewoners voorop. Daarin is zij niet de enige. Ook Jan Gerrits, vanaf september 2007 wijkbeheerder namens Portaal en sinds kort gehuisvest in een keurig opgeknapt pand aan de Willemsweg, beaamt dat alles om de bewoners draait. „We hebben hier 1400 woningen en de bewoners zijn mensen zoals u en ik. Gewone mensen met een gewone baan”, licht Gerrits toe.
Toch is hiervan niet altijd sprake geweest. Gerrits: „Vroeger verhuurde de woningcorporatie alleen. De leefomgeving was slechts bijzaak. Zij zag de openbare ruimte niet als leefruimte, terwijl dat juist essentieel is. Het zijn de bewoners die de openbare ruimte mede helpen vormgeven.” Toen dit besef langzamerhand tot beleidsmakers doordrong, bleek de wijze waaróp oude wijken de transformatie tot moderne multiculturele wijken ondergingen, van essentieel belang. Meilink: „Wat vanuit de bewoners komt, staat centraal, en we hebben ons dan ook sterk gemaakt om tot afspraken te komen tussen de verschillende belanghebbenden die dat stimuleren. En alle partijen doen mee: Jan Gerrits namens Portaal, de gemeente heeft hier twee medewerkers, één voor de leefbaarheid en veiligheid en één voor het beheer en het onderhoud van de openbare ruimte, de bewoners zelf middels de Wijkraad, en verder ben ik namens welzijnsorganisatie Tandem ingehuurd om een en ander mede vo rm te geven.”
Beschermd Stadsbeeld Beetsplein. foto: Jan Lintsen
|
Pijnpunten
In de praktijk komt het erop neer dat geïntegreerde samenwerking de sleutel tot het succes vormt. „Samenwerking en korte lijntjes naar de gemeente, de welzijnsorganisatie, en als belangrijkste, de bewoners, met alle aandacht voor het beheer van de wijk. Dan heb je de Vogelaarfondsen in het geheel niet nodig”, stelt Gerrits, verwijzend naar de hype rond de zogenoemde Vogelaarwijken.
Het is in dit verband belangrijk in te zien wat wijkbeheer precies betekent, zo gaat hij verder: „De inzet is de eigen ruimte op orde te hebben. Dat betreft rondslingerend vuil opruimen, bewoners aanspreken als ze ergens rotzooi als oude kapotte fietsen hebben gestald, verwaarloosde voortuintjes opknappen, eventueel met hulp van Portaal, en ook de veiligheid op straat te waarborgen.” De filosofie erachter is dat de gemeenschap dan vanzelf volgt. Ook Meilink onderschrijft het goede van deze aanpak: „We zijn begonnen met het idee dat wat er is en wat blijft staan, sociaal herovering verdient. Zo zijn we met de Maerlantstraat een proef begonnen, ‘leer uw buren kennen’, om de sociale samenhang te vergroten en dat gaat heel goed. Mensen kennen elkaar en overleggen welke verbeteringen er mogelijk zijn om de leefbaarheid te vergroten.” Dat leidt niet tot onhaalbare eisen en/of wensen van de bewoners, meent Meilink: „De organisatiestructuur is zodanig dat je elka ar vaak ziet. Zijn er bepaalde pijnpunten dan is het makkelijk elkaar daarop te wijzen en de informatie te delen zodat anderen er weer mee aan de slag kunnen. Dat gaat zo goed dat de werkwijze een voorbeeld is voor de toekomstige aanpak van andere wijken”.
Sloopterrein aan de Brederostraat. foto: Jan Lintsen
|
Babel
Toch was er niet altijd voldoende aandacht voor de mensen zelf, stelt Gerrie Looman, beheerder van wijkcentrum de Vrijbuiter, voorzitter van de Wijkraad en buurtbewoner. „Tja, het was soms net de toren van Babel: iedereen praatte maar, maar niemand kon de ander verstaan.” Hij onderstreept het belang van de Wijkraad in het hele wijktransformatieproces. „Het probleem was dat de vertegenwoordigers van Portaal, die van de gemeente, en de welzijnswerkers allemaal mensen waren die hun werk betaald deden... Dat leidde al snel tot allerlei voor de wijk negatieve besluiten die van boven kwamen, zonder dat de buurt daarbij betrokken was.” Om daar tegenwicht aan te bieden, richten bewoners de Wijkraad Willemskwartier op. Een gedreven Looman: „Kijk, wij van de Wijkraad zijn allemaal vrijwilligers. Wij zijn de buurt. Het grote winstpunt is dat er nu niets meer kan gebeuren zonder dat de wijk bij de besluitvorming heeft gezeten. Dat is een grote winst.”
De geleerde types hebben de wijk in het verleden meer kwaad dan goed gedaan. „Neem nou het woord asociaal,” legt Looman uit, „dat woord hangt als een soort molensteen om de nek van het Willemskwartier. Toch heb ik dat woord pas voor het eerst gehoord toen de doctorandussen zich met ons gingen bemoeien. En er klopte niets van. Ik ben hier geboren en dit was juist een enorm sociale wijk. Mensen hielpen elkaar van kinderopvang tot bejaardenhulp”.
Looman heeft wel waardering voor de huidige ontwikkelingen. „De politiek is geneigd te zeggen ‘wij gaan die mensen helpen, zij hebben hulp nodig’, maar wij zijn niet zielig. Wij weten zelf wel de veiligheid en gezelligheid te regelen. Doe het dus in overleg met ons.”
Hij signaleert hier en daar nog wel problemen. „Neem nu het nieuwe voorzieningenhart. Dat moet er voor de mensen zijn. Zo kunnen allochtone mannen ook aanschuiven Ze zijn van harte welkom. Maar zij trekken meer naar de autowerkplaatsen die elders in de wijk geconcentreerd blijven. Zo mixen ze dus niet goed. Plaats je de werkplaatsen wel in het voorzieningenhart, dan gaat dit veel makkelijker.”
De Willemsweg in de jaren twintig. foto: Wijkraad Willemskwartier
|
Ook Gerrits en Meilink zien dat niet alles even makkelijk verloopt. „Niets gaat vanzelf”, bekent Gerrits, „maar we doen ons best zo veel mogelijk in kaart te brengen wat er speelt en daar mét de bewoners gepast op te reageren.” Zo is de veiligheid op straat sterk vergroot door buurtpreventiemedewerkers uit de wijk zelf aan te stellen. Meilink: „Dat is een mooi voorbeeld van sociale herovering. De gemeente, Portaal en het ROC zijn om de tafel gaan zitten met als resultaat dat we mensen uit de wijk bereid hebben gevonden een opleiding tot buurtpreventiemedewerker te volgen”.
Een goed uitgewerkt plan, enthousiaste uitvoerders, open staan voor elkaars verschillen, en bewoners die daar volop aan deelnemen: het draagt er allemaal aan bij om van wijktransformatie in het Willemskwartier een succes te maken. •
Het Willemskwartier is een buurt in Nijmegen die onderdeel is van de wijk Nije Veld. Omdat deze laatste naam minder bekend is dan de wijkdelen waaruit zij bestaat, wordt doorgaans van de wijk Willemskwartier gesproken. Het is een vooroorlogse wijk met overwegend kleine, goedkope huurwoningen. Toen Nijmegen eind 19e eeuw door ontmanteling van de vestingwerken kon gaan uitbreiden, ontstond tevens het besef dat de huisvesting van arbeiders moest verbeteren.
De woningwet uit 1901 maakte het noodzakelijke ingrijpen mogelijk. De wet stelde kwaliteitseisen aan de bewoning, vooral op het gebied van de hygiëne. Dit had tot gevolg dat de rijksoverheid geld vrijmaakte om gemeenten en opgerichte woningbouwcorporaties betaalbare woningen te laten realiseren.
Woningbouwvereniging ’Nijmegen’, een voorloper van het huidige Portaal, bouwde toen vanaf begin jaren twintig arbeiderswoningen in de wijken Waterkwartier en Willemskwartier. De toenmalige architecten lieten zich bij de bouw van de wijk voornamelijk inspireren door het tuinstadidee. Dit van oorsprong Britse idee heeft als kenmerk een ruime opzet van de wijk met veel groen, waarbij de bebouwing uit laagbouw bestaat en een landelijke uitstraling heeft. Uiteindelijk resulteerde dat in een structuur met pleinen en pleintjes, met rechte hoofdstraten en korte woonstraten met ruimte voor achter- en voortuinen.
|
De bewoners van het Willemskwartier hebben gemiddeld een laag inkomen en opleidingsniveau met daarnaast een relatief hoge mate van werkloosheid. De oorspronkelijke bevolkingssamenstelling van arbeiders en werklozen is de afgelopen jaren verrijkt met Turken, Marokkanen, bewoners uit voormalig Joegoslavië, en studenten, waardoor het nu bekend staat als een multiculturele volkswijk.
In de jaren negentig volgde de afbraak van een groot gedeelte van de bebouwing ten westen van de Willemsweg om plaats te maken voor nieuwbouw. Momenteel gebeurt hetzelfde met de bebouwing aan de Brederostraat. Van de oorspronkelijke bebouwing is de woonbuurt rond het Beetsplein als gemeentelijk Beschermd Stadsdeel aangewezen. Dat houdt in dat de karakteristieke identiteit en verschijningsvorm veilig gesteld zijn om de karakteristieke sfeer te behouden en onnodige sloop te voorkomen.
|
|