|
--==25 jaar Zeigelhofaffaire ==--
Pierson mot blieve!
Directeur Gerard Alofs van museum De Stratemakerstoren kwam een jaar geleden in contact met Jan-Frank Gerards, die 25 jaar lang een krakersarchief bijhield over de Piersonrellen van 23 februari 1981, ook wel Zeigelhofaffaire genoemd. Er ontstond het idee om het materiaal van Gerards te gebruiken voor een tentoonstelling ter gelegenheid van 25 jaar Pierson onder de toepasselijke naam ‘Pierson mot blieve!’. Alofs: „Jan-Frank draagt het over. Voor hem is dat een afsluiting. Voor ons is het een nieuw begin.”
door Mike Donkers
Dit symbool van Vrijstaat de Eenhoorn was op veel plekken in het gebied van de Zeigelhof, Karrengas en Piersonstraat aangebracht
|
Volgens eigen zeggen was Alofs een „gewone, brave burger” ten tijde van de Zeigelhofaffaire. Toch was hij een van de 17.000 Nijmeegse burgers die op de been kwamen uit solidariteit met de krakers, die hooguit 300 in aantal bedroegen. De krakers hadden een boodschap die allesbehalve radicaal werd gevonden: waarom moest de gemeente ruimte geven aan een parkeergarage voor 200 auto’s, terwijl er 18.000 mensen huisvesting zochten? Extreem was de geweldsspiraal, veroorzaakt door het toenmalige Nijmeegse gemeentebestuur dat met een massale inzet van leger en politie het verzet letterlijk uiteensloeg. „Het verzet van de Nijmeegse bevolking was niet politiek. Dit ging niet om links of rechts, dit ging om onrecht”, vinden zowel Alofs als Gerards. Alofs spreekt zelfs over „de grootste volksopstand in Nederland na de Tweede Wereldoorlog.”
|
Beiden vinden dat er na de Pierson een klimaat ontstond van verdringen en vergeten. Dat is precies de reden waarom Gerards zijn archief aanlegde en al die tijd beheerde. „Ik wilde het documenteren. De Pierson was uniek.” In tegenstelling tot vele anderen, die de gebeurtenis als traumatisch ervoeren, is Gerards absoluut niet verbitterd. Hij is trots op wat de krakers destijds bereikten. „De Nijmeegse krakers stonden ergens voor, we kwamen niet om te matten.” Hij beschouwt Nijmegenaren als „zachtmoedig maar eigenwijs”. En dat geldt volgens hem ook voor Nijmeegse krakers en activisten.
Foto links: Door de hele stad vonden er voor en na de ontruiming dagenlang spontane demonstraties plaats. Het brengen van de Hitlergroet was een protest tegen het fascistoďde optreden van de overheid.
Foto midden: De Grote Markt is te klein voor de massale demonstraties die plaatsvonden.
Foto rechts: Een jonge Jan-Frank Gerards houdt zijn idealen hoog.
|
Via een tentoonstelling in De Stratemakerstoren van een jaar geleden over de geschiedenis van de Nijmeegse politie kwam directeur Alofs in contact met Gerards. Ze besloten het materiaal van Gerards te verwerken in de tentoonstelling Pierson Mot Blieve!, die zaterdag 22 april in het museum aan de Waalkade werd geopend. Alofs wil daarmee de aanzet geven tot iets wat nog niet eerder is gebeurd: een uiteindelijke en zo volledig mogelijke geschiedschrijving van de Piersonrellen. „Nijmegen moet het een plek geven”, vindt hij. De Venlose historicus Arthur Bruls schreef als opstap daarvoor het historische gedeelte in het begeleidende boekje van de tentoonstelling, genaamd ‘De Pierson: verhalen over een volksopstand in twintigste eeuws Nijmegen’.
Hoewel Gerards destijds deel uitmaakte van de kern van de krakersbeweging, is hij geen fossiel van de jaren tachtig. Hij staat met beide benen op de grond en heeft zijn idealen niet verloren. „Maar”, zegt hij, „je moet niet te veel met je hoofd in de revolutionaire wolken zitten.” Door zijn archief over te dragen, wil hij het beschikbaar te maken voor het publiek. Na de tentoonstelling, die duurt tot en met 2 juli, wordt het unieke, historische materiaal onderdeel van het Gemeentearchief Nijmegen. •
Stukke stokken
door Mike Donkers en Max van Wel
In de Piersonspecial van de vorige editie van De Nijmeegse Stadskrant stond een foto van de gewelddadige ontruiming van de menselijke blokkade bij de Bloemerstraat. Deze geweldloze zitblokkade bestond uit sympathiserende burgers en werd destijds met veel geweld uiteengeslagen. Op de foto lijkt een marechaussee zijn wapenstok kapot te slaan. Maarten en Paul zaten in deze blokkade en zijn zichtbaar op de foto. Een kwart eeuw later zijn ze in staat om hun ervaring te nuanceren.
Maarten: „Die foto is nog gebruikt voor een poster. Wat weinigen weten, is dat die wapenstok niet was gebroken door het slaan. Ik zag dat iemand in de barricade met een handschoen de wapenstok bij het uiteinde beetpakte en die vervolgens brak, tot grote frustratie natuurlijk van die marechaussee.”
Paul: „In de nadagen van de Piersonrellen is de foto gebruikt om het geweld van de marechaussee te onderstrepen. Op een affiche werd de gebroken wapenstok met rood omcirkeld. De jongen met de grote wanten die lijkt te worden geslagen, was ineens komen opdagen. Hij vertelde later dat hij op zijn fiets zonder licht door drie afzettingen van de ME was gekard en in één beweging van zijn fiets over de dranghekken was gesprongen. Een ME’er probeerde hem nog terug te trekken, maar wij haalden hem van onze kant binnen. Op het moment dat de marechaussee op de zitblokkade ging inslaan, greep hij de wapenstok en ontstond er wat heen-en-weergetrek, totdat de stok brak. Ik kan me nog het gefrustreerde gezicht van de bezitter voor de geest halen.”
De poster van de foto waarop de marechaussee inslaat op de geweldloze zitblokkade bij de Bloemerstraat.
|
Maarten: „De foto geeft echter wel een echt beeld van hoe gewelddadig het eraantoe ging. Eerst werd de ME teruggetrokken en vervangen door marechaussee. Nadat van een van de daken een rookbom was gegooid, hakten ze zonder waarschuwing op de mensen in. Zelf ben ik 1,84 meter, maar door hun uitrusting leken het enorme kerels, bijna robotten. Tegelijkertijd zag ik achter het vizier van de marechaussee die mij sloeg een jonge knul van amper 20 jaar die compleet gestrest en wit weggetrokken was. De eerste twee klappen waren aaitjes, waarvan ik eerst dacht: dat valt nog mee. Blijkbaar moesten ze eerst zelf ergens doorheen.”
Paul: „Er werd meedogenloos met wapenstokken op blote hoofden ingeslagen, met ernstige hoofdwonden tot gevolg. De KRO-radio heeft die nacht opnames gemaakt, waarbijje het bloed in de aderen stolt wanneer je ze hoort. IJselijke angstkreten afgewisseld met het misselijkmakende, doffe geluid van harde klappen op mensenlichamen.”
Maarten: „Toen ik later thuis was, telde mijn vriendin 33 bloeduitstortingen. Ze zaten echt overal, ook op plekken waar niet mocht worden geslagen volgens de officiële geweldinstructie, zoals mijn achterhoofd, nek en voorhoofd. Bij een vriend van mij waren de botten in zijn hand gebroken. En een kennis is een oog kwijtgeraakt. De ironie is dat de geweldloze blokkade de klappen heeft opgevangen en daardoor voorkwam dat er een geweldspiraal ontstond met mogelijk doden tot gevolg. Anarchistische lui uit Amsterdam waren uit op rellen en hadden achter de barricades molotovcocktails klaargezet. De Nijmeegse krakers wilden niet dat de mensen in de geweldloze blokkade gevaar liepen en letten goed op dat die molotovcocktails niet werden gebruikt, omdat de politie dan mocht schieten.”
|
Correctie
In de vorige Pierson-special stond dat er C4 gebruikt was door de marechaussee. Bedoeld werd het agressieve traan- en braakgas CS. Dit gas veroorzaakte blijvende hoornvliesbeschadigingen, vooral bij dragers van contactlenzen. In 1993 is dit gas toegevoegd aan de lijst van verboden chemische wapens die verbonden is aan de Conventie van Genčve.
|
De foto’s op deze pagina maken onderdeel uit van de tentoonstelling Pierson mot blieve!, tot en met 2 juli te zien in museum De Stratemakerstoren, Waalkade 83-84.
|