De Romeinse straat. foto's Jan Lintsen

„Wat Museumpark Oriëntalis zo bijzonder maakt, is de unieke setting van het park en de monumentale gebouwen. Nergens in Europa is een religieus complex te vinden van deze omvang en met deze opzet”, vertelt Jan van Laarhoven, sinds februari 2012 interim-directeur van Museumpark Oriëntalis. Van Laarhoven was eerder van 1988 tot 2000 directeur. Hij ziet grote verschillen tussen de huidige en de vorige periode als directeur. „De gebouwen verkeren na de restauratie van enkele jaren geleden in een prachtige staat. Een ander groot verschil is dat we destijds gemiddeld 120.000 bezoekers per jaar trokken, terwijl we dit jaar al blij zijn als we op 50.000 bezoekers uitkomen.”

Het museumpark is in 1911 onder de naam Heilig Land Stichting opgericht als pelgrimsoord voor gelovigen die niet konden reizen naar het Heilig Land, het huidige Israël plus de Westelijke Jordaanoever. Om de aanleg van het park te bekostigen, werd een deel van de beschikbare grond verkocht. Hierop werd later het dorp Heilig Landstichting gesticht en een rooms-katholieke begraafplaats ingericht.

In de eerste decennia had het museum een uitgesproken christelijk karakter. Eind jaren zestig kwam de nadruk te liggen op de totale cultuur in het begin van de christelijke jaartelling en werd ook de joodse oorsprong van het christelijk geloof meer belicht. De naam van het museum werd in 1970 gewijzigd in Bijbels Openluchtmuseum.

Het Arabische dorp Bait.

In 1993 werd de islam geïntegreerd in het museumpark. De nadruk werd hierbij gelegd op de gezamenlijke oorsprong van jodendom, christendom en islam als abrahamitische religies, de monotheïstische religies die teruggaan op het verhaal van de aartsvader Abraham.

In het eerste decennium van deze eeuw werd de multiculturele samenleving het centrale thema van het museumpark. De naam Bijbels Openluchtmuseum sloot niet goed aan bij de nieuwe opzet en werd in 2007 vervangen door de nieuwe naam Museumpark Oriëntalis. De nieuwe opzet was echter geen succes, tussen 2004 en 2009 daalde het aantal bezoekers van 120.000 naar 70.000 per jaar.

Ondanks de economische crisis werd in 2010 besloten tot een ingrijpende renovatie waarvoor echter het geld ontbrak en ook niet kwam. Ondertussen was het museum gesloten. Door het uitblijven van de gewenste investeringssubsidie was Oriëntalis eind 2011 zo goed als failliet. De gemeente Groesbeek en de provincie Gelderland verstrekten subsidie om een doorstart mogelijk te maken, waarop het park met een nieuw bestuur onder leiding van Jan van Laarhoven weer openging in mei 2012.

Om het voortbestaan tot 2017 veilig te stellen, bleek een miljoen euro nodig. Via crowdfunding haalde Oriëntalis ruim zes ton op aan giften van particulieren en bedrijven. De gemeente Groesbeek gaf 80.000 euro subsidie en na veel moeite stelde ook de provincie Gelderland 165.000 euro beschikbaar, op voorwaarde dat dit echt de allerlaatste keer was.


De nieuwe koers van Museumpark Oriëntalis is erop gericht dat het Heilig Land en de bijbel weer centraal staan, net als de onderlinge verwantschap tussen jodendom, christendom en islam. „Dit is wat de mensen willen zien als ze naar het park komen”, stelt Van Laarhoven.

	Jan van Laarhoven: „Voor scholieren is het positief om te zien hoeveel verwantschap er bestaat tussen jodendom, christendom en islam”.

De islam hoort volgens Van Laarhoven nadrukkelijk thuis in het museumpark. „Veel scholieren die met hun klas hier op bezoek komen, hebben een moslimachtergrond. Het is voor hen zeer positief om te zien hoeveel verwantschap er bestaat tussen de drie monotheïstische godsdiensten.”

Een nieuwe kans biedt de ontdekking van een Romeins aquaduct uit de eerste eeuw na Christus, dat vanuit Berg en Dal over het terrein van Oriëntalis naar de Hunnerberg in Nijmegen loopt. Van het vijf kilometer lange aquaduct blijkt bijna een kilometer over het terrein van het museumpark te lopen. Van Laarhoven: „We zijn een project gestart om volgend jaar of uiterlijk in 2015 een gedeelte van het aquaduct na te bouwen in ons park, met stromend water. Nog dit jaar richten we in de Romeinse straat een bezoekerscentrum in over het aquaduct.”

Van Laarhoven wil ook graag het aantal opleidingsplekken in het museumpark uitbreiden en het liefst verdrievoudigen. Op dit moment doen jaarlijks vijftien leerlingen met een verstandelijke handicap via een leer-werkplek relevante werkervaring op, onder meer op het gebied van dierenverzorging en het onderhoud van tuinen en gebouwen.

Voor de komende jaren ziet Van Laarhoven volop mogelijkheden, maar eerst moet Oriëntalis dit jaar zien te overleven: „Door het koude voorjaar zijn veel mensen thuisgebleven en hebben we 35.000 euro aan inkomsten misgelopen. Maar er zijn gelukkig veel bedrijven in de regio die ons willen steunen. Ook het aantal groepsbezoeken, voorheen altijd onze belangrijkste inkomstenbron, is gelukkig flink aan het stijgen. Voor volgend jaar hebben we nu al meer boekingen binnen dan voor heel 2013.” •